در گفت وگو با نهایت علم مطرح شد
اثرات امواج هارپ بر رخدادهای زلزله ای بزرگ
به گزارش نهایت علم، پس از رخداد زلزله های مهم همانند زلزله بم با بزرگای ۶.۲ و به تازگی زلزله خوی با بزرگای ۵.۹، ادعاهایی در خصوص مشاهده ردپای ˮهارپˮ و اثرات آن بر تحریک گسل ها و ایجاد زلزله مطرح می شود؛ ولی به اعتقاد محقق ژئوفیزیک دانشگاه علوم پایه زنجان، هارپ هیچگاه نمی تواند بر روی رخدادهای لرزه ای اثری داشته باشد و برای ایجاد زمینلرزه ای به بزرگای زلزله خوی احتیاج به انفجار ۳۳ بمب اتمی به کار رفته در هیروشیما است.
به گزارش نهایت علم به نقل از ایسنا، زلزله "بم" ایران در سال ۲۰۰۲ با بزرگای ۶.۲ با تعداد تلفات ۴۰ هزار نفر، زلزله "اندونزی" در سال ۲۰۰۴ با بزرگای ۹ با تلفات ۲۱۶ هزار نفر، زلزله "کشمیر" در سال ۲۰۰۵ با بزرگای ۷.۶ با تعداد تلفات ۸۶ هزار نفر، زلزله استان سیجوان چین در سال ۲۰۰۸ با بزرگای ۸ و تعداد تلفات ۸۰ هزار نفر و بالاخره زلزله "هائیتی" در سال ۲۰۱۰ با بزرگای ۷ با تعداد تلفات ۲۳۰ هزار نفر بعنوان ۵ رخداد لرزه ای مهم جهان در ۲۰ سال گذشته به شمار می روند.
در همه این رخدادها ادعایی در زمینه مشاهده ردپای هارپ در این رخدادهای لرزه ای عرضه شده و این در شرایطی است که به اعتقاد محققان، "هارپ" یک پروژه تحقیقاتی امریکا است و هیچ اثری بر روی رخدادهای لرزه ای ندارد.
به اعتقاد دکتر قدس، محقق حوزه ژئوفیزیک و دانشیار دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، یک زلزله با بزرگای ۷ دارای انرژی معادل هزار بمب اتمی ناکازاکی است که شهر ناکازاکی ژاپن را به تلی از خاک تبدیل کرد و در مقابل کل انرژی که هارپ به آسمان می فرستد، تنها ۳.۶ مگاوات است که در مقابل انرژی یک بمب اتم، عدد قابل مقایسه ای نیست! ازاین رو نمی توان با کوباندن تمام انرژی هارپ بر روی زمین، یک زلزله ایجاد کرد.
به نقل از ایشان، ایجاد زلزله مهیبی همانند زمینلرزه هائیتی با امواج هارپ به همان اندازه بعید است که با یک انگشت بخواهیم برج میلاد را از جا بکَنیم و به جای دیگری منتقل نماییم.
او همینطور در پاسخ به ادعای برخی افراد که معتقدند با هدایت امواج بر روی گسل ها، میتوان آنها را تحریک کرد و زلزله بوجود آورد، چنین پاسخ می دهد: هارپ تنها بر روی قسمت های پایینی لایه یونوسفر یعنی کمتر از ۱۰۰ کیلومتری اثرگذار است؛ ازاین رو انعکاس امواج هارپ محدود به مناطق اطراف آن است و بُرد بسیار کمتری از آنچه مدعیان هارپ می گویند، دارد.
علاوه بر آن دامنه امواج هارپ همانند هر نوع موج دیگری، با دور شدن از منبع تولید، خیلی کم می شود و از آنجاییکه امواج هارپ در یک فضای سه بعدی پخش می شود، با دو برابر شدن فاصله از چشمه، دامنه شان به نیم تقلیل می یابد، بگونه ای که دانشمندان نشان دادند که در فاصله ۲۰۰ کیلومتری از فرستنده، تنها ۲ وات از ۳۰ میلیون وات انرژی فرستاده شده به آسمان به سطح زمین می رسد.
هارپ و آنچه دانشمندان در هارپ انجام می دهند
عبدالرضا قدس، دانشیار ژئوفیزیک دانشکده علوم زمین دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان در گفتگو با ایسنا، واژه هارپ (HAARP) را مخفف ۵ واژه High Frequency Active Auroral Reserch Program یا "برنامه پژوهشی شفق قطبی فعال با فرکانس بالا" دانست و اظهار داشت: هارپ یک آزمایشی است که دانشمندان امریکایی اجرایی کردند و هر چند که اعتبارات آن از بخش نظامی تأمین می شود، ولی دانشمندان این کشور در آن درگیر هستند و طی آن محققان مبادرت به مطالعه دقیق نحوه انتشار امواج رادیویی در یونسفر و مگنتوسفر می کنند.
وی لایه یونسفر را لایه های پلاسمایی دانست که در بالای لایه اتمسفر قرار دارد. اتمسفر لایه های هوای بالای سرِ ما است که تا ۵۰ تا ۶۰ کیلومتری ادامه دارد و در این ارتفاع هوا به اندازه ای رقیق می شود که ذرات هوا، یونیزه و آبستن می شوند.
این محقق حوزه ژئوفیزیک، افزود: اگر در لایه یونوسفر طوفانی ایجاد شود، در ارتباطات رادیویی و بخصوص ارتباطات ماهواره ای، اختلال ایجاد خواهد شد؛ ازاین رو دانشمندان علاقه مند هستند بدانند این لایه از چه خصوصیاتی برخوردار می باشد. برای این منظور دانشمندان در مناطقی چون آلاسکا و یا هر منطقه ای در نزدیکی قطب، امواج الکترومغناطیسی را با تواتر بالا به لایه یونوسفر به منظور تحریک کردن این لایه، ارسال می کنند.
قدس، با تکیه بر این که تنها جایی که میتوان این مطالعات را اجرایی کرد، در قطب جنوب و شمال زمین است، خاطرنشان کرد: اجرای این مطالعات کاملا اهداف علمی دارد، هر چند که نتیجه آن برای بهبود ارتباطات مخابرات ماهواره ای کاربرد دارد و پروژه تحقیقاتی هارپ از این جهت که بتواند زلزله ای ایجاد نماید، اثری ندارد.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا محققان آزمایش علمی هارپ توسط آمریکا را در مدارهای نزدیک به قطب زمین اجرایی می کنند، اظهار داشت: دلیل این امر آن است که مناطق قطبی یکی از معدود مناطقی هستند که در آنها میتوان امواج رادیویی VLF ساخته شده را به سادگی وارد مگنتوسفر کرد و به مطالعه انتشار آن در مگنتوسفر پرداخت. علاوه بر آن به جهت اینکه بتوان انتشار امواج VLF را در مگنتوسفر مطالعه کرد، باید در نزدیکی قطبین باشیم؛ یعنی جایی که خطوط میدان مغناطیسی به زمین برخورد می کند.
فرآیند لرزش زمین
این دانشیار دانشگاه علوم پایه تحصیلات تکمیلی زنجان به بیان روند ایجاد زلزله بر روی زمین پرداخت و با تکیه بر این که زلزله یک رخداد طبیعی است، در اینباره توضیح داد: زلزله در مناطقی که صفحات به هم برخورد می کنند، رخ می دهد، بنابراین است که در مرکز عربستان و یا مسکو هیچ وقت زلزله ای رخ نخواهد داد.
این محقق حوزه ژئوفیزیک افزود: ایجاد زلزله های مصنوعی، از راه انفجار امکان پذیر است و برای ایجاد زلزله ای به بزرگای زمینلرزه "خوی"، نیاز به ایجاد انفجارات اتمی است.
به نقل از ایشان، ایجاد زمینلرزه ای به بزرگای زلزله خوی نیازمند انفجار ۳۳ بمب اتمی است که در هیروشیما به کار برده شد و حتی اگر این انفجار با استفاده از بمب اتمی رخ دهد، زلزله شناسان به سادگی قادر به شناسایی این زلزله با منشا غیر طبیعی و انفجار خواهند شد.
قدس، ضمن اشاره به بعضی از ادعاها در مورد رخدادهای لرزه ای در کشور به علت انفجار با تکیه بر این که لرزه های ناشی از انفجار از لرزه های ناشی از زمینلرزه طبیعی از راه امواج تولیدشده، قابل شناسایی هستند، اظهار نمود: نوع فرکانس های ناشی از انفجار با نوع فرکانس های ناشی از زمینلرزه متفاوت می باشد.
این محقق دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان در مورد ارتباط زلزله با مطالعات پروژه هارپ، اظهار داشت: در صورتیکه زمینلرزه ای ناشی از هارپ باشد، لازم است تا امواج الکترومغناطیسی آن تا عمق ۱۰ تا ۱۵ کیلومتری (عمق زمینلرزه های ایران) برسد، ولی باید متوجه باشیم که امواج الکترومغناطیسی مانند امواج موبایل، هر چه از سطح زمین به زیر کشیده شود، ضعیف می شود و امواج هارپ هیچگاه به ۱۰ تا ۱۵ کیلومتری زیر زمین نخواهد رسید، ضمن آنکه امواج الکترومغناطیس هارپ دارای دامنه زیادی نیست و به هیچ عنوان امواج هارپ قادر به ایجاد زلزله نخواهد بود.
طبیعی بودن رخدادهای لرزه ای در ایران و ترکیه
وی دو کشور ایران و ترکیه را با ریسک لرزه زایی بالا توصیف کرد و با اشاره به اینکه اگر در این دو کشور زلزله ای رخ ندهد، عجیب خواهد بود، خاطرنشان کرد: در ایران گسل های لرزه زای زیادی کشیده شده است که از آن جمله میتوان به گسل "تبریز"، "شمال زنجان"، "مشا" در تهران، "درونه" و یا گسل "گوک" در بم اشاره نمود که دائما مسبب زلزله های مختلف هستند.
وی رخدادهای لرزه ای را همانند رخدادهای سیل دانست که هر از گاهی رودخانه ها شاهد آن هستند و اظهار داشت: زمین در ایران به علت آنکه صفحه عربی درحال حرکت به سمت شمال است و در بالای ایران هم صفحه دیگری وجود دارد که حرکتی ندارد، درحال فشرده شدن است. این حرکت فشردگی هر چند که به آرامی صورت می گیرد، ولی تجمع استرس های وارد شده، از راه گسل ها رها می شوند و ما این رها شدن انرژی را در چارچوب زلزله می بینیم.
قدس ضمن اشاره به بعضی از گفته ها در رابطه با این که از زمان اجرای هارپ، تعداد زلزله های ایجاد شده، بیشتر شده است، اظهار داشت: واقعیت آن است که تعداد زلزله های بزرگ که به تازگی به ثبت رسیده، با تعداد رخداد زمینلرزه هایی که در حدود ۱۰۰ سال قبل به ثبت رسیده است، تغییر ندارد و این که الان ما احساس می نماییم که تعداد این رخدادها زیاد است، به علت آن است که توجه جوامع به این رخداد طبیعی بیشتر شده؛ چون رسانه های اجتماعی، اخبار این رخدادها را گزارش می کنند، ضمن آنکه تعداد دستگاههای لرزه نگاری کنونی نصب شده افزایش پیدا کرده است.
وی تصریح کرد: داده های ما نشان داده است که رخداد زلزله های بزرگ بیشتر نشده است.
ارتباط زلزله های بزرگ با یکدیگر
دانشیار ژئوفیزیک دانشکده علوم زمین دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، همینطور در مورد ارتباط زلزله های خوی و ترکیه، اظهار داشت: طبیعی است که یک زلزله زمانی که رخ می دهد، اطراف خویش را بلرزاند و همینطور این امکان وجود دارد که در زلزله های بزرگ، پس از رخداد اصلی، زلزله دومی با همان بزرگا بر روی گسل دیگری که در نزدیگی گسل اول است، رخ دهد که نمونه آن زلزله اهر است که یک زلزله با بزرگای ۶.۴ رخ داد و پس از آن زلزله دیگری با بزرگای ۶.۲ به ثبت رسید و همانند زلزله ترکیه، یک زلزله دوقلو رخ داد.
قدس، افزود: زلزله خوی اگر بخواهد زمینلرزه دیگری در گسل دیگری را تحریک کند، دور از ذهن است؛ چون که بزرگای زلزله خوی در حدی نبوده که بتواند در ایجاد زلزله ای در فواصل دور، اثرگذار باشد.
وی افزود: در این حوزه هم ادعاهایی مطرح شده که اگر زلزله ای با بزرگای ۸ رخ دهد، می تواند در فواصل دور زلزله دیگری را ایجاد نماید که این گفته هم به اثبات نرسیده است. برخی ها گفته اند که زلزله ترکیه می تواند بر روی گسل تبریز اثرگذار باشد.
این محقق حوزه ژئوفیزیک، اضافه کرد: سابقه گسل تبریز نشان داده است که این گسل در دو قرن پیش دو بار حرکت شدیدی داشته، بگونه ای که منجر به تخریب این شهر شده است و ایجاد این زلزله بر مبنای دوره بازگشت این رخدادهای بزرگ است و از آخرین زلزله بزرگ تبریز تنها ۲۰۰ سال قبل و زمین، فرصت تجمع آن انرژی را نداشته است تا بتواند زلزله بزرگی را ایجاد نماید.
وی با اشاره به اینکه مهم ترین مبحث در رویارویی با زلزله آن است که گسل های موجود در کشور شناسایی شوند، تصریح کرد: این امر تابحال انجام شده است، ولی نیازمند ساخت سازه های مناسب هستیم. جای تاسف برای ترکیه هست که با وجود آنکه دانش زلزله شناسی آنها بالا است، سازه های ساخته شده، در زلزله اخیر ریزش داشته است و نشان از بد اجرا شدن سازه ها است.
قدس، افزود: در زلزله کرمانشاه، کلیه ساختمان های مسکن مهر صدمه دیدند، ولی فرو نریختند و اسکلت بنا صدمه ندید، اما سازه های بتنی در ترکیه، از پایه شکسته شدند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب