صدور قانون روی قانون!
تدوین پیش نویس بر قانونی که اصلا اجرا نشد
نهایت علم: در صورتیکه قانون ایمنی زیستی مصوب سال 88 اجرائی نشده است، اخیراً از طرف مرکز پژوهش های مجلس پیش نویس جدیدی برای این قانون تهیه شده است که متخصصان براین باورند این پیش نویس مانع از توسعه تکنولوژی زیستی و تکنولوژی های جدید در کلیه حوزه های علوم زیستی کشور خواهد شد، در صورتیکه ایران همسو با جهان با کمک همین فناوری موفق به تولید واکسن کرونا شد و از تلفات بیشتر این بیماری کاست.
دکتر مختار جلالی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و رییس انجمن ژنتیک ایران در گفت و گو با ایسنا، با بیان این که در مدت حدود ۸ سال نماینده انجمن های علمی در شورای ملی ایمنی زیستی بودم، اظهار داشت: در این شورا برمبنای قانون، "کارتاهنا" که یک سند بین المللی به حساب می آید، در سال ۸۲ به تصویب مجلس رسید و برمبنای آن قانون ایمنی زیستی تدوین و در مرداد ماه سال ۸۸ به تصویب مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان رسید و بعد از آن قانون ابلاع شد.
وی اظهار نمود: برمبنای قانون ایمنی زیستی قرار بود که در مدت ۶ ماه بخشنامه اجرائی این قانون تدوین شود و به تصویب شورای ملی ایمنی زیستی برسد. ولی تدوین این بخشنامه چندین سال به طول انجامید و در نهایت این بخشنامه با حضور اعضای شورای ملی ایمنی زیستی متشکل از معاون اول رئیس جمهور به عنوان رئیس، رئیس سازمان محیط زیست به عنوان دبیر این شورا و همین طور با حضور وزرای علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، جهاد کشاورزی، دو نماینده از مجلس شورای اسلامی، نماینده انجمن های علمی -که من به نمایندگی از طرف انجمن های علمی حضور داشتم- و همین طور نماینده ای از طرف اعضای هیات علمی دانشگاه ها (آقای دکتر مدرسی) به تصویب رسید و در نهایت ابلاغ گردید.
جلالی، قانون ایمنی زیستی مصوب را یک قانون نسبتاً مترقی و پیشرفته در زمینه بیوتکنولوژی دانست و خاطرنشان کرد: این قانون که با همکاری انجمن های علمی تخصصی پژوهشگاه های ذیربط و دانشگاه ها تدوین شده بود، به درستی منافع ملی را پیش بینی کرده بود، ولی واقعیت این بود که اراده ای برای اجرای آن در کشور نبود. این عدم اراده اجرائی کردن قانون، بیشتر به علت وجود منافع شخصی افراد که احتمالاً واردکنندگان بودند و اختلاف سلیقه های فردی بوده که منافع ملی را قربانی کردند.
این عضو سابق شورای ایمنی زیستی با اشاره به اینکه هدف برخی در این عرصه بیشتر واردات محصولات بیوتکنولوژی در زمینه کشاورزی بوده است، تصریح کرد: سال هایی بوده که در حدود ۵ میلیارد دلار محصولات تراریخته وارد کشور می شد که این اقلام شامل "سویا"، "کلزا" و "ذرت" بوده است، ولی با کمال تاسف اراده جدی برای بهره برداری از دانش تولیدی فرزندانمان در داخل کشور نبود.
جلالی با تکیه بر این که در قانون ایمنی زیستی مصوب، بیشتر توجه به تولید داخل بوده است، افزود: این قانون بر این مساله تاکید دارد که از دانش فنی تولید شده از طرف فناوران کشور استفاده گردد و بر اجرای این قانون چندین بار در شورای ایمنی زیستی تاکید گردید. یادم می آید که در یکی از جلسات، رئیس جلسه که معاون اول وقت رئیس جمهور بودند، اصرار کرد که طبق مصوبه شورا در سال آینده پنبه تراریخت کشت شود تا میهن عزیزمان بتواند از مزایای این تکنولوژی بهره برداری کند.
وی افزود: این در شرایطی است که پاکستان، همسایه شرقی ایران پنبه تراریخت را کشت می کند و منافع زیادی از آن حاصل شده است، بگونه ای که کشت پنبه تراریخت از سطح مزرعه تا برداشت پنبه، پنبه پاک کنی، ریسندگی، رنگرزی، بافندگی و همین طور تولید لباس تا مغازه، زنجیری از اشتغال را ایجاد می کند، ضمن آنکه نباید از استفاده دانه و کنجاله آن برای دامداری و تولید روغن برای انسان غفلت شود.
تهیه پیش نویس جدید برای ایمنی زیستی کشور
این استاد حوزه بیوتکنولوژی، اضافه کرد: ولی از آنجا که اراده ای نبود و کارشکنی نیز صورت گرفت، مجوز کشت پنبه تراریخته صادر نشد، ولی بتازگی شنیده شد که پیش نویس جدیدی در زمینه ایمنی زیستی تهیه شده است.
وی افزود: بهانه تدوین این پیش نویس این است که اعلام گردید چرا قانون ایمنی زیستی قبلی اجرائی نشده و این سؤالی است که مسؤولان باید به آن پاسخ دهند که هیچ اراده ای بر اجرای آن نبوده است. آیا بهتر نبود ایرادات قانون اجرا شده، مشخص و اعلام می شد؟ به نظر من ایراد بیشتر به نگاه و دیدگاه مجریان بر می گردد، نه به قانون ایمنی زیستی.
جلالی با تکیه بر این که این طبیعی است که هر قانونی در گذر زمان نیاز به بازبینی دارد، تصریح کرد: ولی این دلیلی نیست که یک قانون بطور کلی کنار گذاشته شود و قانون جدیدی باردیگر تدوین شود. لازم به ذکر است که متاسفانه بجای اجرای درست قانون، هر گروه، جناح یا سلیقه ای که سرکار می آید تلاش می کند قوانین، برنامه ها و پروژه های قبلی را کنار بزند و طرحی نو دراندازد. این قبیل رویکردها تا حالا لطمه های جدی زیادی به کشور وارد کرده که متاسفانه نتایج ناگوار اینگونه نگاه ها و دیدگاه ها در بخش های مختلف خصوصاً اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... نه فقط به منافع ملی بلکه به مردم هزینه های سنگینی تحمیل کرده است. چرا؟!.
وی اظهار داشت: پیش نویس جدید تهیه شده مایه تعجب خیلی از پژوهشگران و متخصصان این حوزه شده است، چون هیچ طرحی به این خوبی نمی توانست جلوی توسعه تکنولوژی زیستی و تکنولوژی های جدید را در کلیه حوزه های علوم زیستی کشور سد کند!
تلاش برای اصلاح پیش نویس قانون
رییس انجمن ژنتیک ضمن اشاره به کوشش های انجام شده برای اصلاح پیش نویس ایمنی زیستی کشور، تصریح کرد: برای این منظور چندین جلسه در اتحادیه انجمن های علوم زیستی متشکل از چندین رئیس انجمن علمی همچون انجمن بیوتکنولوژی، انجمن ژنتیک، ایمنی زیستی... و با حضور نماینده ای از پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و نماینده انجمن های علمی تخصصی برگزار شده است.
وی افزود: در این جلسات صحبت های زیادی شد و در نهایت اعلام گردید که این پیش نویس قابل اصلاح نیست و تنها برای پیشگیری از توسعه علمی کشور در حوزه های علوم زیستی و قفل کردن تولید داخل و با نگاه پشتیبانی از واردات محصولات تراریخته نوشته شده است و نه برمبنای منافع ملی کشورمان ایران.
جلالی خاطرنشان کرد: در مجموع اعلام می کنم که قوانین و مقررات می توانند برای توسعه یک فناوری، راهگشا باشند کما این که در زمینه بیوتکنولوژی پزشکی موفقیت های خوبی داشتیم و موفق شدیم که داروهای تولید داخل را صادر نماییم و به آنها افتخار می نماییم.
این محقق نمونه دیگری از موفقیت پژوهشگران در زمینه بیوتکنولوژی را در حوزه تولید واکسن در زمان انتشار ویروس کووید-۱۹ دانست و اظهار داشت: این فناوری مبتنی بر بیوتکنولوژی است و اگر به موقع استفاده نمی شد، میلیاردها انسان جان خودرا از دست می دادند و خیلی بیشتر، همنوعان را از دست می دادیم و کشور ما نیز گرفتار لطمه های جدی بیشتری می شد، ولی کشور توانست از این پیچ خطرناک با خسارت جانی کمتری عبور کند، اما اگر این پیش نویس در آن زمان قانون بود، هیچ گاه نمی توانستیم واکسن تولید نماییم.
جلالی با تکیه بر این که با پیش نویس تهیه شده، منافع ملی در خطر است، خاطرنشان کرد: این که آیندگان، درباره ی ما چه قضاوتی خواهند کرد، بستگی به عملکرد فعلی ما دارد. احتمال خطر همیشه وجود دارد، همانطور که وقتی الکتریسته کشف شد و انرژی هسته ای توسعه یافت، خطراتی داشته و اکنون نیز این خطرات موجود است، ولی لازم است قوانین درست برمبنای حفظ منافع ملی وضع شود و از خطرات احتمالی آن جلوگیری کرد، همانگونه که انرژی هسته ای در زمینه هایی چون زمینه های درمانی و تامین انرژی کاربرد دارد، می توانیم از مزایای آنها نیز بهره برداری و از خطرات آن جلوگیری نماییم.
وی تصریح کرد: برای توسعه بیوتکنولوژی نیاز است تا برمبنای رویکرد های واقع بینانه، منافع ملی و دانش بومی و شرایط حاکم بر کشور، قوانین و بخشنامه هایی را تدوین نماییم تا علاوه بر پیشگیری از خطرات احتمالی، تسهیل گر توسعه فناوری باشد، نه تصدیع کننده تکنولوژی.
مانع تراشی با تدوین یک پیش نویس
رییس انجمن ژنتیک در پاسخ به این سوال که در کدام یک از بندهای این پیش نویس برای توسعه بیوتکنولوژی در کشور مانع تراشی شده است، اظهار داشت: پیش نویس جدید توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تدوین شده و فردی که مسؤول تدوین این پیش نویس بود و در جلسه اتحادیه انجمن های علمی نیز حضور داشت، ادعا داشت که برای تدوین این پیش نویس ۲ سال زمان گذاشتند و این سؤال مطرح می شود که این چه تدوین قانونی می باشد که نه هیچ یک از واحدهای در رابطه با آن چون پژوهشگاه ملی زیست فناوری، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و انجمن های علمی و نه متخصصان در تنظیم و تدوین این پیش نویس دخالت نداشته اند. بیشتر بندهای آن مشکل جدی دارند.
وی تصریح کرد: در این پیش نویس جرایم سطح ۱، ۲، ۳ و ۴ و حتی زندان و بالاتر از آن و جرم های بسیار سنگینی پیش بینی شده است و این سؤال را همیشه داشته ام و ذهنم را آزار می دهد که آیا بهره برداری از بیوتکنولوژی خوب است یا بد؟ اگر این فناوری خوب است، اجازه نمی دهند همانطور که محصولات تراریخت را از خارج وارد می نماییم، دانش فنی تولیدی داخلی کشور هم جهت استفاده سر سفره مردم بیاید.
جلالی افزود: اگر از نظر مسؤولان بهره برداری از بیوتکنولوژی بد است، چرا دلار می دهیم و در قبال آن محصولات تراریخته را به کشور وارد می کنیم؟ قطعا این فناوری برای کشور مفیدست و نمی توانیم جلوی آنرا بگیریم، چونکه کافی است حتی چند ماه واردات محصولاتی چون سویا و کلزا و ذرت را نداشته باشیم؛ در تامین اقلامی چون لبنیات، مرغ و تخم مرغ مشکلات جدی ایجاد می شود و بطور کلی امنیت غذایی که به طبع آن امنیت ملی است، به خطر خواهد افتاد. بهتر است بجای این که امنیت غذایی را به خارج از کشور گره بزنیم، در داخل کشور پیگیر استقرار آن باشیم.
وی حلقه اول امنیت ملی را «امنیت غذایی» دانست و تصریح کرد: در حالیکه دانشمندان ما توانمندی خودرا به اثبات رسانده اند و ده ها گیاه تراریخت آماده رهاسازی را به تولید رسانده اند، ولی اینها در فریزرها و یخچال ها نگهداری می شود تا زمانی آن برسد که برای رهاسازی آنها مجوز صادر شود و یا قوه نامیه خودرا از دست دهند و نابود شوند.
بگفته این محقق، بیش از دو دهه است که محصولات تراریخته توسط دانشمندان و متخصصان داخلی به مرحله تولید انبوه رسیده، ولی اجازه کاشت آنها داده نشده است تا این محصولات به دست مردم برسد، ولی این محصولات تراریخته هر ساله بوسیله کشتی هایی در مقیاس میلیون تنی و با صرف هزینه های میلیارد دلاری، به کشور وارد شده است و هیچ گاه نگران به خطر افتادن سلامت مردم نبوده اند! در حالیکه به اعتقاد من این محصولات هیچ خطری نداشته، به این جهت که این محصولات دارای گواهی سلامت هستند و در کشورهای تولیدکننده نیز مصرف می شوند.
جلالی خاطرنشان کرد: بیش از ۱۰۰ کشور مصرف کننده این محصولات هستند، ضمن آنکه ده ها کشور بزرگ دنیا همچون امریکا بزرگترین مصرف کننده و تولیدکننده محصولات تراریخته است و تنها این علامت سؤال همیشه در ذهن من مانده است که چرا به محصول داخلی اجازه کشت داده نمی گردد، ولی به واردات علاقه زیادی وجود دارد؟
روند ملغی سازی یک قانون
وی درباب روند ملغی شدن یک قانون مصوب با تکیه بر این که در قانون ایمنی زیستی تاکید شده که ملغی شدن این قانون باید در مجلس شورای اسلامی صورت گیرد، خاطرنشان کرد: بدین جهت این پیش نویس قانونی ایمنی زیستی از طرف مرکز پژوهش های مجلس تهیه شده است تا به مجلس ارائه شود و مجلس، با تصویب این پیش نویس، قانون قبلی را ملغی کند.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس اظهار نمود: با تصویب این پیش نویس، اگر تا حالا کورسوی امیدی برای بهره برداری از ظرفیت های قانون ایمنی زیستی و همین طور از دانش و فناوری بیوتکنولوژی وجود داشت، با تدوین این پیش نویس از بین رفت! ضمن آنکه جوانان فعال در این عرصه را بیشتر ناامید خواهدنمود تا از کشور مهاجرت کنند!
نقش ستاد زیست فناوری در نجات بیوتکنولوژی کشور
جلالی، ضمن اشاره به نقش محوری و کلیدی ستاد توسعه زیست فناوری در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اظهار داشت: در جلسه ای این مطالب را مطرح کردم و دکتر قانعی دبیر ستاد زیست فناوری نیز ابراز ناخشنودی از پیش نویس مذکور اعلام نمود که حتما بوسیله مجلس پیگیری خواهدنمود و در صورتیکه لازم باشد با محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس وارد مذاکره خواهد شد.
وی افزود: دکتر قانعی به این مساله قائل است که پیش نویس تهیه شده بسیار بازدارنده و مانع شونده است.
رئیس انجمن ژنتیک اظهار نمود: ولی با کمال تاسف از طرفی لابی های بسیار قوی وجود دارد که اجازه نمی دهد صداهای متخصصان و ستاد زیست فناوری و انجمن ها و پژوهشگاه های مربوط به گوش مسؤولان برسد و در این حوزه فشار مسؤولان رده بالاتر و گفتمان عمومی را برای حفظ منافع ملی می طلبد.
آخرین وضعیت از ارسال پیش نویس به مجلس
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: با توجه به انعکاس بدی که این پیش نویس داشته، شنیده ام که فعلا از ارسال آن به مجلس خودداری شده است. درست یادم است حدود ۲۰ سال قبل، رتبه های اول تا ۲۰ رشته علوم تجربه در آزمون سراسری، رشته دکتری پیوسته بیوتکنولوژی دانشگاه تهران را برای ادامه تحصیل انتخاب کردند، چون این رشته به اندازه کافی جذابیت داشت و امیدواری برای آینده آن بود.
وی تصریح کرد: به دلیل این کج سلیقگی ها و بدفهمی ها، بیش از ۸۰ درصد از آن جوانان رتبه های برتر کنکور از کشور مهاجرت کردند و از آن به بعد دیگر رتبه های برتر حاضر نشدند وارد این رشته شوند.
این محقق تصریح کرد: دنیا در حوزه بیوتکنولوژی متمرکز شده است و افسوس می خوریم که اکنون نیز دیر شده و این قطار از ما فاصله ۱۰۰ ایستگاهی گرفته و اگر ما بموقع سوار آن نشویم، در بیوتکنولوژی هم به همان وضعیت و سرنوشتی گرفتار خواهیم شد که در خودروسازی به آن گرفتار شده ایم و هیچگاه نتوانستیم با خودروسازان مطرح دنیا رقابت نماییم و این در شرایطی است که در فناوری های نوین مانند نانو و سلول های بنیادی سریع توانستیم جزو چند کشور برتر منطقه باشیم.
منبع: elmend.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب