پرابهام ترین بخش عاشورا چرا امام حسین (ع) به طرف کوفه رفت؟
نهایت علم: چرایی حرکت امام حسین (ع) به طرف کوفه با وجود شناخت کامل از مردم آن دیار، یکی از مهم ترین و در عین حال پرابهام ترین بخش های تاریخ عاشوراست.
به گزارش نهایت علم به نقل از خبر آنلاین، یکی از مهم ترین و در عین حال پرابهام ترین بخش های تاریخ عاشورا، حرکت امام حسین (ع) به طرف کوفه با وجود شناختی ژرف از پیشینه ناپایدار مردم آن دیار است. این پرسش که چرا آن حضرت، با آگاهی کامل از تجربه تلخ امام علی (ع) و امام حسن (ع) در برخورد با کوفیان، باز هم دعوت آنان را قبول کرد و مسیر پرمخاطره کربلا را برگزید، ذهن خیلی از محققان، اندیشمندان دینی و علاقمندان تاریخ اسلام را به خود مشغول کرده است.
تسنیم در گفت و گو با حجت الاسلام جلایی، کارشناس مسایل دینی، با نگاهی دقیق و مستند، به بررسی ابعاد این تصمیم الهی پرداخته است؛ تصمیمی که نه از سر ناآگاهی امام حسین (ع)، بلکه برخاسته از درکی عمیق از وظیفه، رسالت و حقیقت خواهی بود تا تاریخ را بیدار کند و وجدان انسانیت را تا ابد به تأمل وادارد.
بصیرت در مقابل بی وفایی
یکی از سؤالاتی که ذهن خیلی از مخاطبان تاریخ کربلا را به خود مشغول می کند، این است که با وجود سابقه مردم کوفه و تجربیات دوران امیرالمؤمنین (ع) و امام حسن مجتبی (ع)، چرا امام حسین (ع) تصمیم به حرکت به سوی کوفه گرفتند؟ آیا ایشان از خیانت و نفاق مردم آگاه نبودند؟
این پرسش، یک نکته کلیدی در تحلیل نهضت عاشورا است. بی تردید، امام حسین (ع) با شناخت کامل و دقیق از روحیات و پیشینه مردم کوفه، عازم این مسیر شدند. تجربه پدر بزرگوارشان، امیرالمؤمنین امام علی (ع)، در دوره خلافت در کوفه و همین طور داستان صلح تحمیلی بر امام حسن (ع) نشان دهنده بی ثباتی و دوگانگی در رفتار اهل کوفه بود.
حتی در دوران خود سیدالشهدا (ع) کوفیان می توانستند در مقابل ظلم عبیدالله بن زیاد بایستند و از چهره هایی مانند حجر بن عدی دفاع کنند، اما چنین نکردند. با این وجود، امام حسین (ع) با دریافت سیل نامه های دعوت از کوفه، که به صورتی اعلام نیاز و مطالبه مردم برای بازگشت به مسیر حق بود، گرفتار غفلت یا بی اطلاعی نشدند؛ بلکه با آگاهی کامل، به یک تکلیف شرعی و الهی پاسخ دادند.
شهادت آگاهانه امام حسین (ع)
پس می توان گفت امام حسین (ع) با وجود پیش بینی خیانت کوفیان، آگاهانه به طرف شهادت گام برداشتند؟ هدف ایشان چه چیزی فراتر از تشکیل حکومت بود؟
دقیقاً همچنین است. حرکت امام حسین (ع) نه فقط به امید تشکیل یک حکومت ظاهری، بلکه برای انجام یک وظیفه تاریخی، الهی و انسانی بود. ایشان می خواستند حقیقت را برای همیشه زنده نگاه دارند و راه مقاومت در مقابل ظلم را به مردم همه اعصار بیاموزند.
قیام سیدالشهدا (ع) نمادی جاودان از ایثار، عزت و رویارویی با طاغوت است. اگر آن حضرت در مقابل دعوت کوفیان سکوت می کردند و قیام نمی نمودند، هیچگاه این مفاهیم عمیق به تاریخ منتقل نمی شد و چه بسا در مقابل مطالبه گران راه دین و حقیقت، گرفتار عتاب می شدند.
چرا امام حسین (ع) با یزید بیعت نکرد؟
چرا امام حسین (ع) نتوانستند مانند برخی دیگر، حکومت یزید را تحمل کرده و با او بیعت کنند؟
امام حسین (ع) نه فقط حکومت یزید را نامشروع می دانستند، بلکه آنرا توهینی به ارزش های دینی و معنوی امت اسلامی تلقی می کردند. یزید فردی بود که به فسق و فجور، می گساری، لهو و لعب، آوازخوانی و شکار، شهرت داشت.
حتی کارگزاران خود او مانند عبیدالله بن زیاد نیز این مفاسد را می دیدند. نمونه بارز آن زمانی است که ابن زیاد در جواب دستور یزید برای حرکت به سوی مکه جهت سرکوب عبدالله بن زبیر، اظهار داشت که حاضر نیست دو جنایت بزرگ – قتل فرزند پیامبر (ص) و هجوم به کعبه – را هم زمان برای این فاسق انجام دهد. این خود گویای عمق انحراف حاکمیت یزید است.
در واکنش به شهادت امام حسین (ع)، عبدالله بن زبیر نیز سخنانی اظهار داشت که در آن به رفتار فاسقانه یزید اشاره داشت. آیا این موضع گیری او نشان دهنده هم راستایی با امام بود؟
هرچند عبدالله بن زبیر هم در ظاهر مقابل یزید موضع گرفت، اما تفاوت های اساسی با نهضت حسینی دارد. عبدالله بن زبیر برای مدتی طولانی منتظر فرصت بود و از پناهگاه کعبه خارج نشد. او بجای قیامی شفاف و آشکار، بیشتر به فکر جان خود بود. همین پناه گرفتن در خانه خدا، زمینه ساز هجوم نظامیان یزید به حریم مکه شد.
با این اقدام، حرمت خانه خدا شکسته شد و مفهوم آیه شریفه «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِنًا» نیز زیر سؤال رفت. قسمتی از این فاجعه، مسئولیتش متوجه ابن زبیر است.
موضع خود امام حسین (ع) نسبت به این رفتار عبدالله بن زبیر چه بود؟
امام حسین (ع) قبل از واقعه کربلا، صراحتاً به عبدالله بن زبیر فرمودند که کشته شدن حتی یک وجب بیرون از خانه خدا را ترجیح می دهند بر شهادت در درون آن. این سخن بیان کننده آنست که حضرت هم پیش بینی کرده بودند که جانشان در خطر است، و هم نمی خواستند حرمت خانه خدا با خونشان شکسته شود. این درک عمیق از جایگاه بیت الله و احترام به حریم آن، از خاصیت های ممتاز امام حسین (ع) در مقایسه با عبدالله بن زبیر است.
پیشنهاد رفتن به یمن رد شد
یکی دیگر از پیشنهادات مطرح شده به امام حسین (ع)، رفتن به یمن بود. چرا ایشان این مسیر را انتخاب نکردند؟
پیشنهاد رفتن به یمن توسط برخی بزرگان مانند عبدالله بن عباس عنوان شد. یمن در آن زمان منطقه ای نسبتاً آرام و دور از مرکز حکومت اموی بود.
اما هدف امام حسین (ع) چیزی فراتر از حفظ جان یا تشکیل یک حکومت محدود در منطقه ای دورافتاده بود. ایشان می خواستند یک پیام جهانی و همیشگی را صادر کنند، این که ایستادگی در مقابل ظلم در هر شرایطی واجب است.
از طرف دیگر، عراق خصوصاً کوفه و بصره، مرکز تجمع مسلمانان، پایگاه سابق خلافت و قطب سیاسی دینی جهان اسلام آن روز بود. اگر قیام امام در حاشیه های جهان اسلام رخ می داد، نه این اثر جهانی را داشت و نه به روشنی باطل را رسوا می کرد. به این علت عراق محل مناسبی برای تحقق این نهضت تاریخی بود.
پس می توان نتیجه گرفت که حرکت امام حسین (ع) از ابتدا برنامه ای الهی برای بیدارسازی امت و حفظ دین بود، نه فقط حرکتی سیاسی.
کاملاً درست است. نهضت عاشورا یک قیام الهی، آگاهانه و از روی بصیرت بود. امام حسین (ع) برای دفاع از اصول دین، حفظ حریم قرآن، و رویارویی با انحرافی بزرگ که حکومت یزید نماد آن بود، تمام هستی خودرا فدا کردند. ایشان با علم به این که در این راه به شهادت خواهند رسید، باز هم از این مسیر بازنگشتند، چون وظیفه شرعی و رسالت تاریخی خودرا در همین راه می دیدند.
منبع: elmend.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب