11 ماموریت ویژه نانویی برای چالش های ملی تمرکز بر کشاورزی، آب و نفت
نهایت علم: ستاد توسعه فناوری نانو با تعیین و پشتیبانی از ۱۱ مأموریت ویژه و اجرای ۱۱۹ پروژه در حوزه های مختلف شامل کشاورزی، آب و نفت و گاز مسیر جدیدی را در حل چالش های ملی کشور در پیش گرفته است.
به گزارش نهایت علم به نقل از مهر، در امتداد اجرای ماده ۴ «سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو» مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و به منظور پیاده سازی ماموریت های ویژه ذیل حوزه های صنعتی اولویت دار جهت ارتقاء اثربخشی اقتصادی-اجتماعی فناوری نانو، برنامه ها و اقدامات مختلفی در سال ۱۴۰۳ انجام شده است که در ادامه به آنها پرداخته می شود.
سیاست های ماموریت گرا در راه توسعه فناوری
در جهان امروز، فناوری نه تنها موتور محرک رشد اقتصادی محسوب می شود، بلکه عاملی بنیادین در ارتقاء راندمان و خلق ارزش افزوده است. از همین رو، توسعه پتانسیلهای فناورانه همواره یکی از محورهای اصلی سیاستگذاری کشورها بوده است. دولت ها برای رسیدن به اهداف کلان خود در حوزه علم، فناوری و نوآوری، از مجموعه ای متنوع از سیاستها بهره می برند که در مجموع در دو دسته اصلی جای می گیرند:
۱. سیاستهای کارکردی یا اشاعه گرا که هدف آنها افزایش ظرفیتهای نوآوری، تقویت زیرساخت های علمی و بهبود کلی نظام علم و فناوری است.
۲. سیاستهای هدفمند یا ماموریت گرا که با محوریت مسایل راهبردی و چالش های اولویت دار، از پژوهش و فناوری های خاص حمایت می کنند.
سیاست های ماموریت گرا نمایانگر نسلی نو از سیاستهای نوآوری هستند؛ نسلی که در جواب نیازهای پیچیده و چندلایه دنیای امروز شکل گرفته است. تا حالا شش نسل از رویکرد های سیاستگذاری نوآوری در زمینه جهانی پدید آمده اند؛ از مدل خطی دهه ۱۹۴۰ گرفته تا سیاستهای ماموریت گرای نوین در دهه های اخیر. این تحولات نظری نشان دهنده رشد تدریجی درک ما از نوآوری و دلایل شکست آن هستند؛ تحولات که به مرور، نقش دولت را در هدایت و پشتیبانی از نوآوری برجسته تر کرده اند.
در عصر حاضر، سیاستهای ماموریت گرا بیشتر از هر زمان دیگری در کانون توجه قرار گرفته اند. این سیاستها بر پایه تعاریف ماموریت هایی روشن، الهام بخش، هوشمندانه و قابل اجرا بنا شده اند؛ ماموریت هایی که نه فقط بر حل مسایل بزرگ و پیچیده متمرکز هستند، بلکه می توانند حرکت نظام نوآوری را در راه توسعه ای پایدار و هدفمند سامان دهی کنند. این سیاستها پیوندی معنادار میان علم، فناوری و نیازهای واقعی جامعه برقرار می سازند و نوآوری را به نیرویی تحول آفرین بدل می کنند.
مأموریت گرایی به عنوان نگاهی نوین در دهه سوم پیشرفت فناوری نانو در کشور
طی دو دهه گذشته، سیاست ستاد توسعه فناوری های نانو، توسعه همه‌جانبه فناوری نانو و تبدیل ایران به یکی از کشورهای پیشرو در این عرصه بوده است. این سیاست، سیاستی اشاعه گرا بوده که به تشکیل بوم سازگان فناوری نانو در کشور منجر گردیده است. مهم ترین پایه ها و محورهای این سیاست را می توان توسعه منابع انسانی متخصص، گسترش زیرساخت های پژوهشی و آزمایشگاهی، بازارسازی برای محصولات نانو، توسعه همکاریهای بین المللی و فرهنگ سازی و ترویج عمومی در حوزه فناوری نانو عنوان نمود.
این ستاد حالا در دهه سوم عمر خود قرار دارد و طبق «سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو» درصدد است تا نوعی سیاست نوآوری ماموریت گرا را برای توسعه فناوری نانو در کشور پیش بگیرد. سیاستی که می توان آنرا ریل گذاری جدید در زمینه سیاستگذاری فناوری نانو نامید.
تعیین ۵ حوزه اولویت دار و ۱۱ ماموریت ویژه برای ارتقاء اثربخشی اجتماعی-اقتصادی فناوری نانو در سند مذکور (جدول ۱)، به معنای سوق دادن نوآوری های فناورانه بسمت حل کلان چالش های ملی همچون کمبود انرژی، ناترازی آب و … است؛ سیاستی جهت دهنده که همکاری و هماهنگی با دستگاه ها و وزارت خانه های دولتی را برای تحقق ماموریت ها می طلبد.
مأموریت ها براستی، مسایل یا نیازهای هدف گذاری شده ای هستند که جهت گیری مشخصی را برای کوشش های نوآورانه ترسیم می کنند. جهت گیری و هدف مندی، دو خصوصیت اساسی ماموریت هاست که آنها را از سایر ابتکارات سیاسی در حوزه پژوهش و نوآوری متمایز می کند.
اگر در دو دهه گذشته، هموارسازی زمین بازی نانو برای حضور بازیگران خصوصی و دولتی، یکی از محورهای کلیدی سیاستگذاری بوده است، در دهه پیش رو، مداخله هدفمند ستاد در راستای دهی به مسیر توسعه فناوری و نوآوری، رکن اساسی سیاستگذاری حوزه نانو خواهد بود؛ و این یعنی شیب دار کردن زمین بازی برای هدایت نوآوری بسمت اولویت ها و حل مشکلات و مسایل ملی.
جدول -۱ حوزه های صنعتی اولویت دار و ماموریت های ویژه ذیل آنها برای ارتقاء اثرگذاری اقتصادی - اجتماعی فناوری نانو در ایران
ستاد توسعه فناوری نانو در سال ۱۴۰۳، ۱۱۹ پروژه در رابطه با ماموریت های ویژه را تحت حمایت قرار داده است که معادل ۴۹.۸ درصد از کل پروژه های توسعه فناوری و محصول است. تعداد و سهم پروژه های ماموریت گرا به تفکیک هر ماموریت در نمودار ۱ نشان داده شده است. همان گونه که در این نمودار مشاهده می کنید، ماموریت در رابطه با کشاورزی و تامین غذا بیشترین سهم (۲۰ درصد) را داشته و پروژه های ماموریت گرا در حوزه های آب و پساب و نفت و گاز و پتروشیمی در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.
همچنین ماموریت در رابطه با محیط زیست یابی کمترین سهم (۱ درصد) از پروژه های ماموریت گرا را به خود اختصاص داده اند.
همچنین میزان رشد این پروژه ها در مقایسه با سال ۱۴۰۲ به تفکیک هر ماموریت در نمودار ۲ بیان شده است که برمبنای آن، ماموریت در رابطه با آلودگی هوا بیشترین رشد مثبت (+۲۶۷ درصد) را داشته و پروژه های حوزه آب و پساب و باتری های پیشرفته به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. همینطور ماموریت در رابطه با نانوزیست حسگرها بیشترین رشد منفی (-۵۷ درصد) را تجربه کرده اند.
به اجمال، در جهان امروز، فناوری نه فقط موتور محرک رشد اقتصادی به حساب می آید، بلکه عاملی بنیادین در ارتقاء راندمان و خلق ارزش افزوده است. سیاستهای ماموریت گرا نمایانگر نسلی نو از سیاست های نوآوری هستند؛ نسلی که در جواب نیازهای پیچیده و چندلایه دنیای امروز شکل گرفته است. اگر در دو دهه گذشته، هموارسازی زمین بازی نانو برای حضور بازیگران خصوصی و دولتی، یکی از محورهای کلیدی سیاست گذاری بوده است، در دهه پیش رو، مداخله هدفمند ستاد در امتداد دهی به مسیر توسعه فناوری و نوآوری، رکن اساسی سیاست گذاری حوزه نانو خواهد بود؛ و این یعنی شیب دار کردن زمین بازی برای هدایت نوآوری بسمت اولویت ها و حل مشکلات و مسائل ملی.
منبع: elmend.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب