گام بلند فناوران ایرانی در حوزه فناوری های نوظهور؛
حضور ایران در جمع بازیگران فروش فرآورده های دارویی مبتنی بر mRNA
به گزارش نهایت علم، محققان شرکتهای دانش بنیان با دستیابی به دانش فنی ساخت واکسن های مبتنی بر mRNA امیدوارند با ایجاد اقتصاد بزرگی در حوزه mRNA در کشور در آینده جزو بازیگران اصلی اقتصاد و فروش این واکسن ها و داروهای مبتنی بر mRNA قرار گیرند.
به گزارش نهایت علم به نقل از ایسنا، واکسن، یک فرآورده زیستی است که در مقابل یک بیماری میکروبی مشخص، ایمنی فعال اکتسابی به وجود می آورد. در گذشته تولید یک واکسن به یک دهه زمان نیاز داشت، ولی واکسن کووید-۱۹ زمان تولید را جهت استفاده اضطرار به کمتر از یک سال کم کرد و راز این کاهش زمان، فناوری mRNA است که در چند دهه گذشته پژوهشگران برای توسعه آن تلاش کردند.
این درمان جدید مبتنی بر mRNA با بهره گیری از اجزای سلولی بدن ما است که با ایجاد یک واکنش ایمنی، از بدن در مقابل ویروس ها محافظت می کند و حتی قادر می باشد در آینده بیماریهای نوظهوری را با همان سرعتی که به ما سرایت می کنند، از ما دور کند.
عامل اصلی واکسن mRNA در اسم آن یعنی mRNA یا RNA پیامرسان نهفته است؛ توالی یک مولکول تک رشته ای RNA که توالی ژنتیکی یک ژن را نسخه برداری و آنها را برای ساختن پروتئین، منتقل می کند.
زمانی که mRNA وارد سلول بدن ما می شود، قسمتی از سلول به نام "ریبوزوم" آنرا ترجمه می کند و این ساختار را تا تشکیل پروتئین کدگذاری شده، ادامه می دهد.
mRNA موجود در این واکسن ها دقیقاً به همین شیوه عمل می کنند و دانشمندان از این خاصیت برای بالا بردن ایمنی بدن ما در مقابل یک ویروس استفاده می نمایند، به این صورت که ابتدا پژوهشگران میلیونها مولکول mRNA را با دستورالعمل هایی برای تولید پروتئین ویروسی کدگذاری می کنند، سپس این مولکول ها را به نانو ذره ای که حدودا هزار برابر کوچکتر از متوسط یک سلول است، تزریق می کنند.
این نانو ذره از لیپید تولید شده، یعنی همان نوع چربی که غشاء دور سلول ها را تشکیل می دهد، ولی این لیپیدها بطور ویژه ای برای صیانت از mRNA در سفرش به بدن و کمک به ورود آنها به سلول طراحی شده است.
بعد از تزریق واکسن، نانو ذره ها در بدن پراکنده شده و پوشش چربی هر نانو ذره به چربی غشاء سلول مورد نظر می پیوندد و mRNA را برای انجام وظیفه اش به درون سلول آزاد می کند.
پیش از مصرف، این واکسن ها باید در دمای منهای ۲۰ تا منهای ۸۰ درجه سانتی گراد نگهداری شوند تا اثربخشی خویش را از دست ندهند.
در صورتیکه واکسن حاوی ماده ژنتیکی و ویروسی وارد بدن ما می شود، ولی هیچگاه این مواد، DNA ما را تغییر نخواهند داد؛ چون که مولکول mRNA که عمر کوتاهی دارد، برای دسترسی به DNA به آنزیم های اضافی و یا سیگنال های شیمیایی نیاز دارد؛ بدین جهت هیچ کدام از مواد موجود در واکسن های مبتنی بر mRNA تغییر دهنده DNA نیستند.
زمانی که mRNA وارد سلول می شود، ریبوزوم ساختارش را ترجمه و آغاز به سر هم کردن پروتئین ویروسی می کند و در واکسن های کووید-۱۹، این پروتئین یکی از میخک هایی است که روی سطح ویروس یافت می شود. به تنهایی و بدون اجزای باقی مانده ویروس، این ویروس ها بیمازی زا نیستند، ولی قادرند سیستم ایمنی ما را تحریک کنند.
فعال کردن سیستم ایمنی می تواند برای بدن چالش برانگیز باشد و در بعضی ها باعث خستگی کوتاه مدت و یا تب و لرز و درد عضلانی شود، ولی معنای آن بیمار شدن فرد گیرنده واکسن نیست، بلکه نشان از عمل کردن واکسن برای ایمنی زایی بدن در مقابل ویروس می باشد.
از طرف دیگر پادتن های به وجود آمده از این واکسن می تواند خطر مبتلا شدن به گونه های جدید کووید را کم کند که این رویکرد از مزایای قابل توجه واکسن های مبتنی بر mRNA نسبت به واکسن های سنتی است.
ظهور فناوری mRNA می تواند تولید واکسن را در مدت چند هفته برای پژوهشگران مهیا کند و این ابزار جدید قدرتمند، توانایی مبارزه لایتناهی ضد بیماریهای نوظهور را کسب کرده است.
دستیابی فناوران به فناوری نوظهور mRNA
اولین واکسن کووید ۱۹ مبتنی بر mRNA ایرانی با نام کُرِناپسین (CORENAPCIN) در یکی از شرکت های دانش بنیان تولید شد و با موافقت سازمان غذا و دارو به مرحله کارآزمایی بالینی رسید.
واکسن تولیدشده در این شرکت بر پایه پلت فرم mRNA است. این مجموعه فناور با حمایت های ستاد توسعه سلول های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری فعالیت می کند و در مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی تهران استقرار یافته است. واکسن کرونای این شرکت با اتکا به توانمندی متخصصان داخلی تولید شده است.
این شرکت از سال ۹۸ فعالیت خویش را در زمینه توسعه دانش فنی بومی با تاکید بر ظرفیت های بالقوه داخلی شروع کرد. این شرکت بر روی تولید فرآورده های زیست فناورانه ای که عموما داروهایی مبتنی بر تکنولوژی استفاده از mRNA هستند، تمرکز کرد و طرح واکسن کرونا مبتنی بر mRNA این شرکت در همان سال موفق به دریافت مجوز دانش بنیانی نوپای ۲ برای داروی "mRNA کد کننده هورمون رگزایی تولید شده در محیط INVITRO_VEGFA انژیورمانژی ۱۶۵" شد و متعاقب آن توانست مصوبه کمیته اخلاق در پژوهش را برای این واکسن دریافت کند.
حمایت ۵۰۰ میلیاردریالی بلندمدت با نرخ ترجیحی از جانب صندوق نوآوری و شکوفایی گام حمایتی دیگر مسؤولان اکوسیستم نوآوری از این محصول بشمار می رود.
برای تولید این واکسن با نام کرناپسین تا کنون فرایندهایی چون طراحی واکسن، مهندسی ژنتیک (سازه های دی ان ای)، تولید و تصفیه mRNA و فرمول سازی کرناپسین و کنترل کیفیت اجرایی شده است.
انجام مطالعات پیش بالینی بر روی رت و میمون و چالش حیوانی میمون، تولید پچ های پایلوت و صنعتی واحد تاییدیه ها و مجوزهای مربوطه، انجام مطالعات بالینی انسانی در ۳ فاز و دریافت مجوز ساخت محصول از اقداماتی است که در دستور کار پژوهشگران این طرح در فاز کارآزمایی بالینی قرار دارد.
۶ اسفند ۱۴۰۱ طی مراسمی در بیمارستان امام خمینی (ره) مطالعات کارآزمایی بالینی شروع شد. نخستین ویال این واکسن در سال ۹۹ تولید شد و با تزریق نخستین ویال این واکسن در اسفند ۱۴۰۱، این طرح وارد کارآزمایی بالینی شده است.
هم اکنون از بین پلت فرم های واکسن ها، ۴ مدل کشته شده، نوترکیب، واکسن های مبتنی بر وکتور ادنوویروس و mRNA نسبت به سایرین ارجحیت دارند.
دلایل آغاز فاز کارآزمایی بالینی واکسن کرونا در زمان فروکش کردن همه گیری ویروسی
دکتر مصطفی قانعی، دبیر ستاد توسعه زیست فناوری در پاسخ به این پرسش که چرا با فروکش کردن کرونا از این واکسن رونمایی گردید، اظهار داشت: هم اکنون جهش های ویروس کرونا به سمتی رفته است که بجای کیسه هوایی، بخش های فوقانی را تحت تأثیر قرار می دهد و این امر باعث کاهش مرگ و میر شده است.
وی واکسن پذیر بودن ویروس کرونا را از دیگر خصوصیت های این بیماری دانست و اظهار داشت: این مزیت سبب شد تا فناوران کشور به فناوری mRNA دست یابند.
قانعی اشاره کرد: از طرف دیگر هیچ تضمینی وجود ندارد که ویروس کرونا جهش های دیگری نداشته باشد و ما نیاز داریم به فناوری های پیشرفته مجهز شویم تا با جهش های آینده بتوانیم ایمنی ایجاد نماییم.
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری، افزود: در پلت فرم های دیگر واکسن از زمان هجوم ویروس تا ساخت واکسن ۶ ماه تا یک سال زمان نیاز است، ولی تولید تنها واکسنی که فقط ۲ ماه زمان برد، واکسن مبتنی بر تکنولوژی mRNA است و کشور توانست در زمان کوتاهی به آن برسد.
وی با تأکید بر این که دستیابی به فناوری هایی که در زمان کوتاهی ایمنی بوجود آورد، جزو ملزومات است، تصریح کرد: هم اکنون در دنیا ۳۰ واکسن درمان و پیشگیری سرطان بر پایه mRNA درحال تولید است و کشورهای تولیدکننده این واکسن ها در آینده بازیگران اصلی اقتصاد و فروش این واکسن ها هستند.
قانعی با اشاره به صدور مجوز برای کارآزمایی بالینی نخستین واکسن mRNA و واردشدن آن به فاز کارآزمایی بالینی، اظهار داشت: این پروسه به مفهوم آن است که این واکسن همه مراحل تحقیقاتی را طی کرده است و این مساله را کسانی می فهمند که می دانند برای دریافت مجوزها چه موانعی وجود دارد.
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری، دستیابی به فناوری های جانبی را از دیگر ره آوردهای تولید واکسن mRNA در کشور ذکر کرد و اظهار داشت: برای تولید این واکسن، گروهی از آنزیم های مورد نیاز را تیم فناورانه دیگری به تولید رساندند.
وی با اشاره به پیچیدگی فناوری mRNA، اضافه کرد: غربت یک مبحث علمی به عمق آن باز می گردد و کسی از توسعه فناوری mRNA شاد نمی گردد، چون درک درستی دراین زمینه وجود ندارد، ولی مجاهدت دکتر خدامی، مدیرعامل شرکت تولیدکننده واکسن «رناپ» و همسر ایشان سبب شد این فناوری در کشور توسعه یابد.
وی با انتقاد نسبت به عدم توجه سرمایه گذاران به این حوزه، اضافه کرد: با توسعه این فناوری، اقتصاد بزرگی در زمینه mRNA در کشور شکل گرفته است و امیدوار هستم همزمان با این پیشرفت سرمایه گذاری ها در زمینه فناوری به بلوغ برسد.
منبع: elmend.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب